#Klimaat: Waarom Den Haag al maanden flipt over stikstof

#Klimaat: Waarom Den Haag al maanden flipt over stikstof

Auto’s in de file, boze boeren op het Malieveld en druk overleggende ministers op het Binnenhof: Den Haag stond vorige week op zijn kop. Een onderzoek over de uitstoot van stikstof doet namelijk veel stof opwaaien. Wat is er nou precies aan de hand?

Het gedoe over stikstof speelt eigenlijk al maanden. Maar het kwam pas echt los toen oud-minister Remkes op 25 september zijn onderzoek naar stikstof presenteerde (later meer daarover). Het kabinet kwam samen om over oplossingen te praten. Boeren gingen in protest. En verschillende media maakten lijstjes en uitlegvideo’s over de crisis. Maar omdat het probleem moeilijk in elkaar zit, leggen we het aan je uit met een eigen lijstje.

Stikstof
Stikstof is een gas dat overal op de wereld aanwezig is. De stof is belangrijk voor de natuur. Het zit in de lucht, bodem, dieren, mensen, planten en in water. Mensen halen er bijvoorbeeld energie uit. Maar als er teveel van is, kan dat het landschap veranderen. Brandnetels kunnen dan bijvoorbeeld over zeldzame planten heen gaan groeien. Daarnaast hebben ook mensen en dieren er last van. Zo kan een teveel aan stikstof drinkwater vervuilen.

De rechter
Waar begon de crisis met stikstof? Die begon met een uitspraak op 29 mei van de Raad van State.  Volgens de rechters wordt er in Nederland namelijk teveel stikstof uitgestoten. Dat zit zo: stikstof zit al in de lucht, maar teveel is niet goed voor het milieu. Stikstof wordt het meest uitgestoten door verkeer, boeren en industrie.

Of een bedrijf teveel stikstof uitstoot bepaalde de overheid met een speciale aanpak. En daar was volgens de rechters van alles mis mee.

Raad van State
De Raad van State is de hoogste bestuursrechter van Nederland. Dat betekent dat het de belangrijkste rechtbank is waar je naartoe kan gaan als je een probleem hebt met de overheid.

Pas op de plaats
Die speciale aanpak was het Programma Aanpak Stikstof (PAS). Dit programma werd in 2014 goedgekeurd door de Tweede Kamer. In de economische crisis was het volgens sommige partijen belangrijk om ook bij beschermde natuurgebieden bijvoorbeeld snel te kunnen bouwen. Bedrijven die stikstof uitstoten, kregen door het PAS makkelijker een vergunning.

Programma Aanpak Stikstof (PAS)
Het PAS was een programma waarmee de overheid beoordeelde of er teveel stikstof werd uitgestoten. Bijvoorbeeld: een boer die een nieuwe stal wil bouwen vlakbij een natuurgebied of een gemeente die een woonwijk neer wil zetten naast een beschermd bos, kon dit doen door gebruik te maken van het PAS. Als bleek dat ze met hun ideeën stikstof uitstootten in het beschermde gebied, moest duidelijk zijn wat ze zouden doen om de natuur te beschermen. Via het PAS konden de boer en de gemeente dan een vergunning aanvragen.
Economische crisis
Vanaf de zomer van 2007 tot het midden van 2014 zaten de wereld en Europa in een economische crisis. Het begon met de kredietcrisis: Amerikaanse banken lieten mensen aan het begin van deze eeuw goedkoop geld lenen, maar toen deze leningen niet meer konden worden terugbetaald kwamen de banken in de problemen. Omdat banken hierdoor bijna geen geld meer hadden, verspreidde de crisis zich over de wereld. Ook veel landen in de Europese Unie hadden last van de crisis. Griekenland kon bijvoorbeeld haar schulden niet meer zelf afbetalen. Daardoor ontstond er ook nog een Europese crisis.

Om het milieu te sparen, wilde het kabinet dat deze bedrijven maatregelen namen om natuur te beschermen. De overheid ging ervan uit dat de schade door stikstof dan mee zou vallen. Maar omdat Nederland dit volgens Europese afspraken zeker moet weten, had de Raad van State geen andere keus dan een streep te zetten door het PAS.

Europese afspraken
Nederland heeft sinds de jaren ’70 afspraken gemaakt met andere Europese landen om de natuur te beschermen. Hierdoor werd het moeilijk om in de buurt van een beschermd natuurgebied te bouwen. Deze regels zitten nu het PAS in de weg.

Bouwers stoppen
Als je iemand de afgelopen maanden hebt horen zeggen dat het land stilstaat, dan komt dat omdat er door de uitspraak ongeveer 18.000 bouwprojecten gestopt zijn. Omdat op bouwplaatsen vaak stikstof wordt uitgestoten, bleek doorbouwen te schadelijk voor de natuur. Dit zorgde voor heel veel problemen. Veel bouwprojecten moesten helemaal gestopt worden en bouwvakkers konden hun baan verliezen. Vanaf vrijdag beginnen provincies weer met het geven van vergunningen, als bouwers kunnen bewijzen dat hun project niet zorgt voor meer uitstoot.

Advies
Om de problemen op te lossen heeft het kabinet aan oud-minister Johan Remkes gevraagd om onderzoek te doen naar oplossingen. Op 25 september kwam hij met een advies. Zo adviseerde hij bijvoorbeeld dat de maximumsnelheid op snelwegen omlaag kan omdat auto’s die rijden op diesel en benzine stikstof uitstoten. Een ander belangrijk advies was dat de overheid boerderijen moet sluiten. Als mest verdampt komt namelijk ammoniak vrij, waar ook stikstof in zit. Het kabinet vindt het moeilijk om keuzes te maken omdat de coalitiepartijen andere meningen hebben. Zo vindt D66 dat boeren minder dieren moeten houden, terwijl de andere partijen boerenbedrijven willen sparen.

Johan Remkes
Johan Remkes is een Nederlands politicus. Hij is lid van de VVD, de partij van premier Mark Rutte. Hij was minister in drie kabinetten. Ook was hij Commissaris van de Koning in Noord-Holland, een soort provinciepresident. Om een eind te maken aan de problemen van de stikstofcrisis vroeg het kabinet aan Remkes om onderzoek te doen naar oplossingen. Op 25 september presenteerde hij zijn adviezen.
Coalitiepartij
Een coalitiepartij is een partij die in het kabinet zit. Ministers zijn vaak lid van deze partijen. Op dit moment zitten de VVD, het CDA, D66 en de ChristenUnie als coalitiepartijen in het kabinet.

Boze boeren
Boeren zijn niet blij met het rapport van Remkes. Ze vinden dat ze onterecht de schuld krijgen van een groot deel van de stikstofproblemen. Daarom reden ze vorige week dinsdag met honderden tractors naar het Malieveld in Den Haag, om daar te protesteren. Onderweg hielden ze veel auto’s op, en zorgden daarmee voor de drukste ochtendspits ooit.

Malieveld
Het Malieveld is een groot grasveld in Den Haag waar vaak festivals, kermissen en protesten worden gehouden.

De boeren vonden de demonstratie een succes en zijn van plan om vanaf volgende week woensdag het Binnenhof te bezetten.

En wat nu?
Afgelopen vrijdag maakte Landbouwminister Carola Schouten bekend dat het kabinet actie gaat ondernemen om de problemen op te lossen. De minister heeft naar de adviezen van Remkes geluisterd: zo wil de overheid boerenbedrijven kopen die veel stikstof uitstoten en denkt het kabinet erover om de maximumsnelheid op snelwegen vlakbij natuurgebieden te verlagen. Ook vindt de regering het een goed idee om mensen aan te moedigen een schone elektrische auto te kopen.

Maar het lijkt erop dat de discussie over stikstof nog wel even gaat duren. Zo vragen de partijen CDA en SGP zich af of de stikstof die boeren uitstoten wel goed wordt gemeten. Ondertussen is het kabinet nog altijd op zoek naar een nieuwe stikstofaanpak. De crisis is dus nog lang niet voorbij.

Uitgelichte foto: Flickr/Kees Torn

Check dit ook

Start typing and press Enter to search

‘Vriendelijke reus’ Pieter Heerma nieuwe voorzitter CDANieuws